Konferencja multidyscyplinarna
z cyklu:

HORYZONT MARS

pt.

Księżyc i Mars jako najbliższe etapy eksploracji oraz zagospodarowania Układu Słonecznego
Perspektywy: ogólnoświatowa, europejska, krajowa, dolnośląska

 

Data: 26-27 października 2022 r.
(środa-czwartek)

 

Główni organizatorzy:
Mars Society Polska,
Instytut Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego,
Polskie Towarzystwo Studiów Europejskich o. Wrocław

Konferencja ma na celu wskazanie perspektyw eksploracji oraz eksploatacji obydwu ciał niebieskich w konfrontacji z problemami – rodem z wielu dyscyplin naukowych – które nieodłącznie wiążą się z tymi procesami. Rodzą się zatem pytania o sposób przeprowadzenia i zabezpieczenia misji załogowych, które to wydają się nieodzownym etapem postępu w eksploracji Księżyca i Marsa. Technologie wykorzystywane na Księżycu w jakiejś części mogą znaleźć zastosowanie również na Marsie. Pytanie tylko w jakiej? Pytanie to dotyczy również badań geologicznych i astrobiologicznych. Jaki jest stan badań na temat obydwu ciał niebieskich i co możemy tam jeszcze odkryć?

Istotnym zagadnieniem staje się perspektywa kooperacji przy załogowym powrocie na Księżyc i powstających koalicji państw łączących swoje wysiłki. Odpowiedzią na amerykański Artemis Accord staje się rosyjsko-chińskie memorandum w sprawie budowy wspólnej bazy załogowej na Księżycu. Do porozumienia tego mogą dołączyć inne kraje. Rosyjskie działania odwetowe w odpowiedzi na wymierzone w nią sankcje spowodowane agresją na Ukrainę mogą pogłębiać izolację Federacji Rosyjskiej w kosmosie ale równie przyczynić się do budowy koalicji państw takich jak ChRL, Rosja, Indie, Iran, Pakistan…. Wraz z eksploracją, a zwłaszcza eksploatacją Księżyca, a następnie Marsa ze zdwojoną siłą dadzą o sobie znać kwestie dotyczące własności, wolności i suwerenności poza Ziemią. Konieczne będzie również nowe spojrzenie na prawa człowieka i prawa istot żywych.

Księżyc prawdopodobnie stanie się też laboratorium praktycznego zastosowania tzw. Wielkiej Piątki traktatów kosmicznych z lata 1967-1979, (z wyłączeniem może tego ostatniego – księżycowego) w połączeniu z kosmicznym soft law, w tym coraz bardziej pożądanym przez społeczność kosmiczną Space Traffic Management. Nie należy również zapominać o coraz liczniejszych regulacjach krajowych, w których można znaleźć odniesienie do Księżyca i Marsa i to nie tylko w kontekście górnictwa kosmicznego.

Bardzo aktualne stanie się zagadnienie eksploracji, a następnie zagospodarowania Księżyca i Marsa. Ze względu na podobieństwo zasobów marsjańskich do zasobów ziemskich, nadrzędnym celem górnictwa kosmicznego na Marsie będzie nie tyle bezpośredni zysk finansowy, co raczej podtrzymywanie i ekspansja marsjańskich kolonii poprzez zapewnienie samowystarczalności przyszłym habitatom. Może to nastąpić dzięki eksploracji i eksploatacji lokalnych złóż surowców naturalnych, zwłaszcza rud metali, w prowincjach wulkanicznych i wokół kraterów impaktowych. Podobne cele będzie miało poszukiwanie surowców na Księżycu, choć tu wyjątkiem może być Hel-3, którego spodziewana cena rynkowa oraz zasobność na Księżycu dają nadzieję na sprowadzanie go na Ziemię.

Kluczowe wydają się również zagadnienia związane z wykorzystywanymi technologiami, które umożliwiają życie i pracę na Księżycu i Marsie. Są to przede wszystkim nowe materiały konstrukcyjne zdolne do pracy w bardzo niskich temperaturach oraz nie ulegające erozji z uwagi na próżnię i promieniowanie korpuskularne. Księżyc i Mars maja bardzo słabe pola magnetyczne, które nie chronią przed promieniowaniem kosmicznym jak i wiatrem słonecznym, czy też wybuchami koronalnymi na Słońcu. Osobne, bardzo ważne zagadnienie, to nowe lekkie i wydajne źródła energii elektrycznej. Można to zrobić tylko w oparciu o technologię jądrową. Tylko na Księżycu są warunki do wykorzystania dużych powierzchni baterii słonecznych. Na Marsie promieniowanie słoneczne stanowi zaledwie 40% tego na Ziemi i Księżycu. Do tego należy dodać konieczność opracowania osłon radiologicznych dla statków kosmicznych, tak aby załoga lecąca na Marsa nie wchłonęła zbyt dużej dawki promieniowania. Analogiczny problem dotyczy osób przebywających na obu ciałach niebieskich.

Osobny kompleks zagadnień łączy się z pytaniem o obce formy życia, które możemy odkryć na Marsie, a być może również na Księżycu i jak powinniśmy względem nich postępować? Co w tym wypadku będzie oznaczać w praktyce hasło „ochrony planetarnej” ciał niebieskich? Czy zdecydujemy się na opcję kwarantanny, aż do gruntownego przebadania Marsa i Księżyca? Dla konstrukcji statku to wymóg śluz biologicznych, odpowiedniej dezynfekcji i neutralizacji czynników aktywnych biologicznie. Wymaga to jednak bardzo starannych studiów nad organizmami zwanymi ekstremofilami.

Wreszcie pojawi się już niebawem fundamentalne pytanie: kto sfinansuje eksploracje Księżyca i Marsa? Czy oba procesy będą się wspomagać, czy wręcz wykluczać? Może szerzej zakrojony wyścig na Księżyc oddali na czas nieokreślony zainteresowanie nieprzystępnym Marsem? Albo stanie się na odwrót – sukcesy przy eksploracji i eksploatacji naszego naturalnego satelity zachęcą do podejmowania ryzyka i ponoszenia kosztów związanych z horyzontem Mars? Teraz jak i w przyszłości sporo zależy od otoczki medialnej, nagłośnienia samej idei eksploracji czy szerzej „podboju kosmosu”. Temu zagadnieniu również należy poświęcić naszą uwagę. Jakie są nasze historyczne doświadczenia w tej dziedzinie związane na przykład z „wyścigiem kosmicznym”.

The last but not least jaki jest w chwili obecnej wkład Europy w rozwój tych obydwu kierunków? Czy Unia Europejska zdecyduje się na szersze zaangażowanie w misje księżycowe i marsjańskie, czy pozostawi to zadanie Europejskiej Agencji Kosmicznej i własnym państwom członkowskim? Jak będzie przebiegać europejska eksploracja a następnie eksploatacja Księżyca i Marsa, skoro w Europie zostały już zapoczątkowane działania idące w tym kierunku? Jaki wpływ będzie miała na to sytuacja międzynarodowa i prawo kosmiczne(np. badania i prawo dotyczące górnictwa kosmicznego)? Na czym obecnie polega i będzie polegał europejski koloryt eksploracji i eksploatacji kosmosu, na przykład w sensie uwrażliwienia na ochronę środowiska kosmicznego?

Miejsce konferencji: Instytut Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego
Językiem konferencji jest j. polski z możliwością pojedynczych wystąpień po angielsku.