Abstrakty referatów z konferencji pt.
Środowisko kosmiczne i naturalne środowisko Ziemi. Ochrona, zrównoważony rozwój, bezpieczeństwo i współzależność
24-25.10.2024 r.
Miejsce: Instytut Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego, ul Koszarowa 3, aula B i C
Pierwszy dzień – 24.10.2024 r. (czwartek)
Panel II techniczno-biologiczny pt. W poszukiwaniu, badaniu i kreowaniu życia poza Ziemią prowadzenie: Jan Dziuban.
prof. Jan Dziuban (Politechnika Wrocławska)
Miniaturyzacja sprzętu kosmicznego warunkiem taniej marsjańskiej misji bezzałogowej; czy Polskę stać na takie wyzwanie ?
Miniaturyzacja statków kosmicznych wymusza miniaturyzację ich osprzętu i aparatury naukowej. Mała masa własna i małe wymiary nanosatelitów i bardzo małych sond kosmicznych powodują bardzo znaczne obniżenie kosztów misji. W wystąpieniu omówione zostaną podstawowe aspekty miniaturyzacji w komosie, zostaną podane przykłady misji orbitalnych i w daleką przestrzeń kosmiczną realizowanych przez subminiaturowe sądy, zostanie rozważone jak przeprowadzić polską misję na Marsa
Słowa kluczowe: mikrosystemy, miniaturyzacja, nano satelity, misja Mars
dr inż. Weronika Urbańska (Politechnika Wrocławska)
Surowce przyszłości – ziemskie i kosmiczne zasoby
Wzmożone zapotrzebowanie na surowce krytyczne niezbędne w kluczowych technologiach UE stale wpływa na wyczerpywanie ich naturalnych zasobów. Dlatego też zbadano i wykazano efektywność przetwarzania odpadów z wykorzystaniem organizmów ekstremofilnych, zdolnych do bytowania w skrajnych dla człowieka warunkach. Te unikatowe cechy ekstremofili wskazują również na możliwość ich zastosowania do pozyskiwania surowców z zasobów pozaziemskich, co może pozwolić na budowę baz kosmicznych i długoterminową eksplorację przestrzeni kosmicznej, a w przyszłości – kolonizację innych planet.
Słowa kluczowe: surowce krytyczne, bioługowanie, organizmy ekstremofilne, odpady, regolit
mgr inż. Ewa Borowska (Extremo Technologies)
Kosmiczne biotechnologie przyszłością dla Polskiego Sektora Kosmicznego na przykładzie eksperymentu na ISS – Space Volcanic Algae
Innowacyjne biotechnologie niosą ze sobą zupełnie nowe podejście do odkrywania substancji aktywnie czynnych, które mogą wspierać różne dziedziny naszego życia, w tym sektor kosmiczny. Bazując na interdyscyplinarnym podejściu do odkrywania nowych substancji np. z organizmów ekstremofilnych jesteśmy w stanie wspomóc ochronę środowiska, medycynę, farmację i podróże kosmiczne.
Bioregeneracyjna produkcja tlenu w kosmosie, ocena produkcji tlenu przez ekstremofilne mikroglony wulkaniczne przy użyciu nowatorskiego sensora tlenu oraz analiza genetyczna w warunkach mikrograwitacji. Wymienione powyżej założenia dotyczą eksperymentu Space Volcanic Algae firmy Extremo Technologies na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Za pomocą tych badań chcielibyśmy zaprezentować polskie biotechnologie kosmiczne jako możliwe do realizacji i konkurencyjne na arenie międzynarodowej.
Słowa kluczowe: astrobiologia, ochrona środowiska, inżynieria, biologia, oceanografia, ekstremofile, mikroglony, mikrograwitacja, Międzynarodowa Stacja Kosmiczna, biotechnologie kosmiczne, innowacje
mgr inż. Mikołaj Gąbka (Akademia Górniczo-Hutnicza)
Kosmiczny ogród – systemy akwaponiczne jako drzwi do upraw międzyplanetarnych
Ze względu na ekstremalne warunki panujące w niektórych zakątkach naszej planety oraz ograniczoną liczbę gleb nadających się pod uprawę, człowiek zaczął poszukiwać rozwiązań umożliwiających uprawę roślin w jak najbardziej wydajny sposób. Jednym z takich rozwiązań są systemy akwaponiczne łączące w sobie uprawę wodną z hodowlą ryb. W ten sposób w dużym stopniu domykają one obieg materii upodabniając się do ekosystemów naturalnych. Rozwiązanie to charakteryzuje się wysoką wydajnością oraz stanowi nadzieję dla upraw międzyplanetarnych.
Słowa kluczowe: uprawy akwaponiczne, mikrograwitacja, systemy zamknięte
Amelia Krysa, Krzysztof Piechota, Weronika Stanisławek i Igor Zaworski
(Projekt Scorpio – PWr)
Projekt Scorpio – studencki projekt łazika marsjańskiego
Na konferencji HORYZONT MARS zaprezentujemy naszą konstrukcję, która odnosi sukcesy na arenie międzynarodowych zawodów serii Rover Challenge organizowanych dla zrzeszonych organizacji studenckich budujących łaziki. Opowiemy o wprowadzonych rozwiązaniach w odpowiedzi na wyzwania przed jakimi stajemy między innymi na najbardziej marsjańskim terenie na ziemi – Mars Desert Research Station. Poruszymy tematy związane z pokonywaniem terenu w sposób manualny bądź autonomiczny, komunikacją pomiędzy łazikiem a bazą, czy modułami naukowymi umieszczonych na łaziku.
Słowa kluczowe: sektor kosmiczny, łazik, organizacja studencka
13:45-15:15 Panel III politologiczno-europeistyczny pt. Przestrzeń kosmiczna jako korelat rywalizacji, bezpieczeństwa i współpracy prowadzenie: Anna Szachoń-Pszenny i Agnieszka Zaręba
dr hab. Dagmara Kuźniar, prof. UR (Uniwersytet Rzeszowski)
Koncepcja długoterminowej trwałości działań w przestrzeni kosmicznej a bezpieczeństwo ekologiczne kosmosu
Działalność państw w kosmosie nie jest obojętna dla jego środowiska i środowiska Ziemi. Dlatego działania na rzecz bezpieczeństwa ekologicznego kosmosu powinny determinować aktywność państw i innych podmiotów w przestrzeni kosmicznej. Jak ważna dla życia człowieka jest eksploracja i eksploatacja tego obszaru dowodzą inicjatywy podejmowane przez COPUOS (Committee on the Peaceful Uses of Outer Space). Ich wynikiem jest między innymi przyjęcie Wytycznych w sprawie Długoterminowej Trwałości Działań w Przestrzeni Kosmicznej. Zawarta w nich koncepcja winna być wdrażana przez państwa dla podejmowania bezpiecznych środowiskowo działań w kosmosie.
Słowa kluczowe: długoterminowa trwałość działań w przestrzeni kosmicznej, bezpieczeństwo ekologiczne kosmosu, ochrona środowiska przestrzeni kosmicznej i ciał niebieskich
Justyna Redełkiewicz (Agencja Unii Europejskie ds. Programu Kosmicznego)
Europejskie programy kosmiczne
W referacie przedstawię obecny stan rozwoju europejskich programów kosmicznych: Galileo, Copernicus, Govsatcom, SST. Odpowiem na pytanie: jaką role pełnią związanie z nimi technologie na Ziemi, jakie są ich projekcje rynkowe w różnych sektorach gospodarki, jeśli chodzi o wykorzystanie tych technologii, wreszcie jakie firmy korzystają obecnie z usług i sygnałów Galileo oraz Copernicus i jaka jest rola Polski jako państwa, a także polskiego przemysłu w ramach tych programów.
Słowa kluczowe: europejskie programy kosmiczne, EUSPA, Galileo, Copernicus
dr Anna Szachoń-Pszenny (Katolicki Uniwersytet Lubelski)
Systemy satelitarne jako wsparcie idei SMART BORDERS w zarządzaniu granicami Unii Europejskiej
Aktualna sytuacja mulitiplikacji kryzysów na granicach zewnętrznych UE wymaga realizacji celów i ochrony „obszaru bez granic” również przy wsparciu systemów satelitarnych. Postępujące kryzysy (migracyjny, wojenny, hybrydowy) wymagają, aby typowe formy nadzoru na granicach, były stale uzupełniane i rozwijane o nowe technologie kosmiczne. Wiele agencji UE (m.in. FRONTEX , ESA, eu-LISA, SatCen, EMSA) wykorzystuje usługi łączności satelitarnej w zakresie wspólnych operacji na granicach oraz strefach przedgranicznych, które są istotne ze względu na zarządzanie granicami zewnętrznymi za pomocą analizy ryzyka i znajomości sytuacji. W tym zakresie rozwija się ESGiP przez system EUROSUR, który wpisuje się w realizację idei SMART BORDERS, w tym również wymianę smart space data. EUROSUR Fusion Servicies, określany jako „system systemów” pozwala na uzyskiwanie z satelitów obserwacyjnych danych w wysokiej rozdzielczości (high resolution observation satellite data). Bezpieczeństwo granic jest również wspomagane poprzez COPERNICUS Security Services, w tym m.in. poprzez specjalny komponent w ramach EUROSUR/COPERNICUS Fusion Services: Satellite Imagery. Zatem technologie kosmiczne muszą być wzmocnieniem EU IBM (integrated border management), dostosowaniem jego celów i możliwości do potrzeb nowego wymiaru bezpieczeństwa UE. Strefa Schengen/UE tworząc „obszar bez granic” zapewnia jednocześnie bezpieczeństwo granic – w tym celu projekt SMART BORDERS należy uzupełnić o SMART SPACE DATA. W ten sposób dochodzi do tworzenia tzw. przyszłego EU IBM obejmującego IT large-scale systems oraz systemy satelitarne.
Słowa kluczowe: strefa przedgraniczna, zintegrowane zarządzanie granicami zewnętrznymi UE, EUROSUR Fusion Servicies, COPERNICUS, bezpieczeństwo UE
dr Agnieszka Zaręba (Katolicki Uniwersytet Lubelski)
Księżyc jako przedmiot rywalizacji międzynarodowej w XXI wieku
Księżyc jest przedmiotem rywalizacji międzynarodowej w kilku aspektach: politycznym (budowanie przez poszczególne państwa pozycji mocarstwowej na Ziemi), technologicznej (wyścig: kto pierwszy wyląduje i zbuduje stację kosmiczną na Księżycu) oraz surowcowym (badanie powierzchni Księżyca i jej eksploracja przez poszczególne państwa). Księżyc jako naturalny satelita Ziemi jest traktowany jako kolejna przestrzeń/terytorium do ekspansji dla poszczególnych państw. Trudno traktować go metodologicznie jako podmiot, jeśli jest traktowany instrumentalnie jako element strategii mocarstwowości państw. Fizyczne atrybuty Księżyca: jego położenie względem Ziemi, zmniejszona grawitacja, stają się ważnymi czynnikami do podróży na Marsa. Zanim to nastąpi muszą zostać wybudowane stacje kosmiczne na Księżycu. Dotychczas największej i najdłuższej eksploracji Księżyca dokonały chińskie łaziki (przesyłając szereg danych na Ziemię). Kluczowa do podróży w kosmos jest tzw. „ciemna strona” Księżyca, ponieważ to z niej będą się odbywały loty w przestrzeń kosmiczną.
Jako główną tezę wystąpienia należy potraktować stwierdzenie: Księżyc, jako satelita Ziemi, to przedmiot rywalizacji potencjalnych mocarstw. Do państw zaliczających się do grona mocarstw zaliczam Stany Zjednoczone, natomiast jako potencjalne („wschodzące” przede wszystkim należące do BRICS) mocarstwa zaliczam (w kolejności alfabetycznej): Brazylię, Chiny, Indie, Rosję , Republikę Południowej Afryki. Kwestia Arabii Saudyjskiej pojawia się w badaniach jako państwa aspirującego do roli lidera XXI wieku, jeśli chodzi o rozwiązania innowacyjne wdrażane we wszystkich dziedzinach życia (od architektury nowoczesnych miast, po ich funkcjonowanie, transport, innowacyjne sposoby produkowania żywności). Japonia i Unia Europejska, to podmioty, które prowadzą badania w zakresie eksploracji kosmosu. Polityka kosmiczna UE ma charakter utylitarny i jest wykorzystywana w dużej mierze przez obywateli unijnych. Poza tym programy krajowe oraz utrudnienia wynikające z destabilizacji sytuacji geopolitycznej (Brexit, wojny, kryzysy migracyjne, terroryzm) uniemożliwiają w pełni realizację jej założeń. Prezentacja będzie koncentrowała się na osiągnięciach poszczególnych państw w zakresie eksploracji Księżyca.
Słowa kluczowe: rywalizacja, Księżyc, Stany Zjednoczone, państwa BRICS, Chiny, Unia Europejska
dr Aneta Bąk-Pitucha (Katolicki Uniwersytet Lubelski)
Współpraca państw Grupy Wyszehradzkiej w sektorze kosmicznym
Grupa Wyszehradzka istnieje już ponad trzy dekady. Cztery państwa Europy Środkowej – Czechy, Słowacja, Polska oraz Węgry, stały się ważnym obszarem rozwoju regionalnego w wielu sferach – od politycznej, przez gospodarczą, do sfery społeczno-kulturowej. Przemiany zachodzące w najbliższym regionie Europy, które miały początek w 1989 roku, obejmowały przede wszystkim politykę wewnętrzną i zagraniczną wymienionych wyżej państw. Przeobrażenia te obejmowały także relacje z nowymi sąsiadami oraz proces integracji europejskiej, a także euroatlantyckiej. Państwa Grupy Wyszehradzkiej osiągnęły priorytetowe cele, jakim było członkostwo w Unii Europejskiej i NATO, co z kolei wzmocniło więzi i współpracę. Ze względu na aneksję Krymu oraz pogłębiający się konflikt na wschodzie Ukrainy, co definitywnie wpłynęło na zmianę podejścia do zagadnienia bezpieczeństwa w najbliższym europejskim otoczeniu, kwestie obronności zdominowały wzajemne kontakty członków V4. Stąd też państwa Grupy Wyszehradzkiej rozszerzyły międzynarodową współpracę w obszarze sektora kosmicznego. Obecnie, według raportu ekspertów Polskiej Agencji Kosmicznej, państwa Grupy Wyszehradzkiej są zaangażowane w różnorakie inicjatywy w obszarze space.
Celem referatu jest zaprezentowanie stopnia rozwoju i zaangażowania państw Grupy Wyszehradzkiej na płaszczyźnie polityki kosmicznej. Jednocześnie analiza wybranych aspektów współpracy będzie próbą odpowiedzi na pytanie o perspektywę dalszej działalności wobec nowych wyzwań i zagrożeń XXI wieku.
Słowa kluczowe: Trójkąt Wyszehradzki, Grupa Wyszehradzka, V4, polityka kosmiczna
Panel IV geologiczno-planetologiczny pt. Kosmiczne zasoby w kontekście rozwoju cywilizacyjnego prowadzenie: Jakub Ciążela
Jakub Ciążela (Instytut Nauk Geologicznych PAN)
Wstęp do panelu: kosmiczne zasoby w kontekście rozwoju cywilizacyjnego
Zasoby kosmiczne mogą nie być kluczowe na obecnym etapie rozwoju cywilizacyjnego, jednak ich eksploracja staje się nieodzowna dla przyszłej obecności człowieka poza Ziemią. Nasze dążenie do ekspansji i pozyskiwania coraz większych zasobów energetycznych i materialnych jest naturalnym etapem w rozwoju cywilizacji zgodnie z teorią Kardaszowa, co motywuje do poszukiwań surowców pozaziemskich, które mogą wspierać przyszłe misje kosmiczne i obecność człowieka poza Ziemią. Pierwszym krokiem w tej ekspansji jest Księżyc i stąd zainteresowanie jego surowcami (referat T. Przylibskiego), co objawia się również w planowanych misjach orbitalnych w celu poszukiwania surowców (referat J. Merkela) oraz przyszłych misjach dążących do ich eksploatacji (referat A. Łosiak). To są perspektywy najbliższej dekady, podczas gdy w latach 40. na horyzoncie wydaje się być Mars (referat N. Zalewskiej). Najdalej na tej skali czasowej umieszczane są zwykle planetoidy, ale wyjątkiem mogą być mikrometeoryty, ponieważ nie trzeba ich sprowadzać na Ziemię (referat G. Ziemniaka).
Prof. dr hab. Tadeusz Przylibski (Politechnika Wrocławska)
Kolonizacja Księżyca. Istotny krok naszej cywilizacji do osiągnięcia typu I.
Wykład dotyczący kolejnego etapu poznawania i przyszłej kolonizacji Księżyca. Najważniejszymi eksponowanymi zagadnieniami będą surowcowe i energetyczne podstawy funkcjonowania ludzi na Księżycu. W oparciu o potrzeby surowcowe i energetyczne niezbędne do funkcjonowania bazy naukowej, z której rozwinie się kolonia ludzka na Księżycu, omówione zostaną rozpoznane dotychczas zasoby naturalne Srebrnego Globu. Na tle genezy i budowy geologicznej naturalnego satelity Ziemi przedstawione zostaną miejsca występowania, złoża i orientacyjne zasoby najważniejszych surowców naturalnych Księżyca. Autor pozostawi miejsce na dyskusję wszelkich kwestii związanych z zasobami surowców naturalnych na Księżycu oraz wielu zagadnień związanych z jego eksploracją i kolonizacją, a także budowy geologicznej oraz surowców naturalnych na pozaziemskich ciałach Układu Słonecznego.
Słowa kluczowe: Skala Kardaszowa, surowce pozaziemskie, Księżyc
mgr inż. Jeremiasz Merkel (Polska Agencja Kosmiczna)
Polska Misja Księżycowa – działania na tle międzynarodowym
W referacie omówiony zostanie międzynarodowy kontekst eksploracji Księżyca ze szczególnym uwzględnieniem aktywnego udziału Polski w inicjatywach związanych z tą tematyką. Następnie przybliżony zostanie proces szerokich konsultacji księżycowych przeprowadzony przez Polską Agencję Kosmiczną w latach 2022-2023 który zaowocował wyłonieniem koncepcji badań naukowych szczególnie istotnych dla polskiej nauki. Na końcu omówiony zostanie koncept Polskiej Misji Księżycowej oraz przyszłe działania zaplanowane tym zakresie.
Słowa kluczowe: POLSA (Polska Agencja Kosmiczna), Polska Misja Księżycowa, eksploracja Księżyca
dr Anna Łosiak (Instytut Nauk Geologicznych PAN)
Penetratory księżycowe: dawne plany i przyszłość
Intencjonalne impakty o powierzchnię Księżyca mogą powiedzieć nam wiele o jego (pod) powierzchni. Na przykład uderzenie Saturna IVB Apollo 14 wywołało wykrywalny sygnał sejsmiczny. Uderzenie LCROSS pozwoliło potwierdzić znaczące ilości wody obecne w kraterze Cabeus w pobliżu południowego bieguna. Wiele impaktorów i unarzędziowionych penetratorów było już proponowanych w przyszłości, jednakże żadna z tych misji nie doszła jeszcze do skutku. Rodzi się pytanie: jaka jest przyszłość impaktorów w badaniu Srebrnego Globu?
Słowa kluczowe: Księżyc, impaktory, penetratory, geofizyka, regolit,
dr Natalia Zalewska (Centrum Badań Kosmicznych PAN)
Identyfikacja minerałów rudnych na Marsie na podstawie danych z łazików marsjańskich
Referat będzie poświęcony poszukiwaniu złóż mineralnych na Marsie. Łaziki marsjańskie eksplorują powierzchnię Marsa od lat 90 (Sojourner). Dwa łaziki „Spirit” i „Opportunity” dostarczyły wielu danych które do dzisiaj nie są w całości zinterpretowane. Nasz zespół z CBK podjął się interpretacji danych ze spektrometrów zainstalowanych na łazikach w celu określenia jak bogata w mineralizację rudną jest powierzchnia Marsa eksplorowana przez łaziki. Powierzchnia Marsa, szczególnie obszar Meridiani Planum pokryty jest zagadkowymi sferulami nazywanymi „blueberries” o wysokiej zawartości tlenków żelaza. Nasze ostatnie badania analogów marsjańskich z Ziemi- amerykańskich i rumuńskich sferul, wykazały bardzo cenną mineralizację rudną, co stwarza potencjał do poszukiwania takiej mineralizacji na obszarach Marsa. Inne łaziki „Curiosity” i „Pathfinder” odkryły równie ciekawe struktury, które warte są zbadania pod kątem występowania złóż. Zadamy sobie pytanie jaki jest potencjał mineralny Marsa, w tym obecność minerałów mogących świadczyć o bogatych złożach surowców, które mogłyby wspierać przyszłą eksplorację i kolonizację planety.
Słowa kluczowe: Mars, widma w podczerwieni, mineralogia, złoża, łaziki
dr inż. Grzegorz Ziemniak (Uniwersytet Wrocławski)
Pozyskiwanie i analiza miejskich mikrometeorytów oraz ich potencjał surowcowy
Mikrometeoryty są cząstkami materii kosmicznej, które dotarły do powierzchni ciała niebieskiego. Stanowią one do dwóch procent regolitu Księżyca i Marsa, podczas gdy na powierzchni Ziemi są to tylko ułamki promila. W ramach badań prowadzonych w ING UWr zebrano i przeanalizowano pod względem chemicznym i fazowym około 100 mikrometeorytów z obszarów miejskich. Część z nich zostanie poddana eksperymentom z udziałem bakterii celem przetestowania możliwości pozyskiwania wybranych pierwiastków.
Słowa kluczowe: mikrometeoryty, analiza chemiczna, analiza fazowa, bakterie
Panel V technologiczno-politologiczny pt. Technologiczno-geopolityczne wymiary eksploracji kosmosu prowadzenie: Bartosz Smolik
dr inż. Krzysztof Zaraska (Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Mikroelektroniki i Fotoniki)
Technologia zimnej plazmy w zastosowaniach ziemskich i marsjańskich
Celem wystąpienia jest przedstawienie technologii reakcji chemicznych wykorzystujących plazmy niskotemperaturowe. Reaktory plazmowe umożliwiają realizację szeregu reakcji chemicznych, w szczególności, mogą być stosowane do konwersji CO2 na tlenek węgla i tlen. Doniesienia literaturowe wskazują, że konwersja CO2 przy użyciu reaktora plazmowego w warunkach marsjańskich jest bardziej wydajna niż metodą elektrolityczną która stosowana była w eksperymencie MOXIE w misji Perseverance na Marsie. W warunkach ziemskich CO otrzymany z plazmowej redukcji atmosferycznego CO2 może być wykorzystany do produkcji paliwa w procesie Fischera-Tropsa, a w warunkach marsjańskich do redukcji rud metali w procesach metalurgicznych. Drugim istotnym zakresem zastosowania technologii plazmowej jest rozkład substancji organicznych do neutralizacji skażeń chemicznych oraz sterylizacji wody i powietrza. Prosty reaktor plazmowy pracujący pod ciśnieniem atmosferycznym wraz z systemem zasilania może być łatwo skonstruowany zarówno na Ziemi jak i w warunkach ekspedycji marsjańskiej, z wykorzystaniem elementów habitatu oraz pojazdów.
Słowa kluczowe: plazma, CO2, ISRU
dr inż. Krzysztof Lewandowski (Mars Society Polska)
Czym będziemy zasilać załogowe statki kosmiczne lecące w daleki kosmos?
Projekt wyprawy załogowej w daleki kosmos wymaga rozwiązania kluczowego zagadnienia jakim jest stabilne zasilanie w energię elektryczną. Energia elektryczna warunkuje działanie wszystkich systemów na pokładzie statku kosmicznego. Dlatego niezbędne jest prowadzenie badań nad stabilnymi systemami zasilania o dużej mocy, małej masie i długim okresie bezawaryjnej eksploatacji. Dotychczasowe doświadczenia wykazały, że kilka rozwiązań ma predyspozycje do rozwoju.
Słowa kluczowe: lot załogowy, daleki kosmos, zasilanie
prof. dr hab. Leszek Czechowski (Centrum Badań Kosmicznych PAN)
Wybrane problemy terraformingu Marsa
Jednym z najważniejszych problemów stojących przed dostosowaniem Marsa dla ludzi jest problem zasobów wody i powietrza. Obecnie dostępne zasoby na Marsie są wystarczające do zaspokojenia baz naukowych lub lokalnych ośrodków, lecz nie do kolonizacji planety przez miliony ludzi. Źródłem tych substancji dla kolonii marsjańskich mogą być komety. W referacie skupiam się na niektórych problemach jakie stawia to źródło. Mimo wskazanych szeregu trudności, metoda ta wydaje się najbardziej obiecująca i realistyczna.
Słowa kluczowe: terraforming, kolonizacja Marsa, zasoby wody i powietrza, komety
dr hab. Bartosz Smolik (Uniwersytet Wrocławski)
Europejskie inicjatywy na rzecz zrównoważonego kosmosu. Duże chęci i ograniczone możliwości
Referat skoncentruje się na ukazani europejskich inicjatyw związanych z ideą zrównoważonego kosmosu. Począwszy od Europejskiego Kodeksu Postępowania w sprawie Ograniczenia śmieci Kosmicznych, poprzez Międzynarodowy Kodeks postepowania dotyczący Działań w Przestrzeni Kosmicznej z grudnia 2008 r., dokumenty ESA i politykę zero debris. Wskazane zostaną również takie europejskie inicjatywy związane z pokojową eksploracją Księżyca jak Moon Village. Następnie autor dokona analizy zgłoszonych inicjatyw pod względem ich realności i wykonalność uwzględniając kurczący się potencjał i malejącą pozycję Europy zastanowi się nad tym co jest możliwe, a które z inicjatyw wydają się niewykonalne.
Słowa kluczowe: zrównoważony kosmos, space sustainability, zero debris, Unia Europejska, Europejska Agencja Kosmiczna, Moon village
dr hab. Paweł Frankowski, prof. UJ (Uniwersytet Jagielloński)
Perspektywy współpracy amerykańsko-rosyjskiej w przestrzeni kosmicznej
Referat będzie stanowił analizę możliwości i wyzwań, jakie stoją przed USA i Federacją Rosyjską w przestrzeni kosmicznej związanych z odchodzeniem od modelu współpracy przyjętego już w latach 70-tych XX wieku. Autor odwołuje się do materiałów archiwalnych z archiwum ESA wskazując na ciągłość działań obu mocarstw, a jednocześnie sygnalizując kryzys w relacjach pomiędzy USA i FR związany z agresją Rosji na Ukrainę. W referacie przedstawi się także perspektywy zastąpienia Rosji innymi aktorami jak państwa Zatoki Perskiej lub UE.
Słowa kluczowe: współpraca, ESA, USA, Rosja
Drugi dzień 25.10.2024 (piątek)
Panel VI prawniczo-etyczny, pt. Prawo kosmiczne oraz etyka: na ile nadążają za eksploracją kosmosu? prowadzenie: Paweł Turczyński
dr hab. Katarzyna Malinowska prof. ALK (Akademia Leona Koźmińskiego)
Zrównoważone zarządzanie przestrzenią kosmiczną i wyzwania regulacyjne w erze militaryzacji
Infrastruktura kosmiczna stała się krytycznym elementem, który stopniowo pojawia się w strategiach obronnych na całym świecie. W wyniku uznania przestrzeni kosmicznej za domenę strategiczną i operacyjną, krajobraz działań wojskowych w kosmosie stopniowo ewoluuje. Wraz z rozwojem domeny wojskowej, prywatny udział w wojskowych przedsięwzięciach kosmicznych staje się niezbędny do zwiększenia zdolności obronnych w przestrzeni kosmicznej w ramach międzynarodowych i krajowych. W wyniku tych okoliczności pojawia się wiele „szarych stref”, z których najbardziej problematyczne, zdaniem autorki, odnoszą się do aspektów regulacyjnych i zarządzania. Po pierwsze, ponieważ prawo kosmiczne reguluje głównie programy cywilne, istnieje wiele niejasności dotyczących stosowania prawa kosmicznego do przedsięwzięć związanych z obroną przestrzeni kosmicznej pod względem bezpieczeństwa, standardów technicznych i aspektów zrównoważonego rozwoju, takich jak zapobieganie i łagodzenie skutków śmieci kosmicznych. Wyzwaniem w tym przypadku jest włączenie aspektu wojskowego i możliwość poddania go zasadom prawa kosmicznego, a także wykonywania misji wojskowych przez podmioty prywatne. Ponadto, podnoszone są obawy dotyczące zarządzania systemami kosmicznymi podwójnego zastosowania w przypadku misji rządowych. W związku z tym konieczna wydaje się analiza, w jaki sposób dualizm w zarządzaniu i regulacji sektora kosmicznego wpływa na zrównoważoną eksplorację kosmosu oraz jaki byłby optymalny model zarządzania sektorem kosmicznym łączący potrzeby cywilne i obronne z postulatami zrównoważonego rozwoju w erze przyszłego europejskiego prawa kosmicznego i wzmocnienia krajowych przepisów dotyczących przestrzeni kosmicznej.
Słowa kluczowe: zarządzanie przestrzenią kosmiczną, standardy bezpieczeństwa, zrównoważony rozwój
dr Zuzanna Kulińska-Kępa (Uniwersytet Wrocławski)
Biznes i prawa człowieka w kosmosie – czy i jak stosować standardy praw człowieka w
sektorze kosmiczny w świetle Agendy „Space2030”
Celem Agendy „Space2030” jest wzmocnienie roli sektora kosmicznego jako wdrażającego zasady zrównoważonego rozwoju. Celami referatu są: wykazanie korelacji między zrównoważonym rozwojem i prawami człowieka oraz wywołanie dyskusji nad potrzebą implementowania istniejących standardów w zakresie biznesu i praw człowieka. Referat podniesie świadomość w zakresie potrzeby uznania i stosowania Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka oraz Wytycznych OECD dotyczących należytej staranności w odpowiedzialnym prowadzeniu działalności gospodarczej.
Słowa kluczowe: prawa człowieka, kosmos, biznes
mgr Kamil Muzyka (Prawo i Kosmos)
Produkcja kosmiczna, jako czynnik w tworzeniu prawa astrogórniczego
Górnictwo kosmiczne nie kończy się na wydobyciu surowców, a osadnictwo nie polega tylko na stawianiu importowanych z ziemi instalacji. A każdy nowy obiekt kosmiczny jest kolejnym narzędziem, dzięki któremu państwa i ich podmioty mogą dokonywać działań w przestrzeni kosmicznej. Można więc zadać pytanie o powstanie hegemonów, których rozległe aktywa sięgają i wpływają na fizyczny oraz polityczny stan ciał niebieskich. Można też interpretować to zjawisko jako problem dla państwa, które pewnego dnia udzieliło zgody na wypuszczenie jednostek górniczych i tworzenia kolejnych jednostek in situ, a teraz jest z nimi prawnie związane, chociażby było niezdolne do kierowania dalszymi poczynaniami kolejnych pokoleń jednostek kosmicznych zbudowanych poza Ziemią. Tematem referatu jest przedstawienie konieczności uwzględnienia czynnika jakim jest produkcja kosmiczna w aspekcie tworzenia nowych regulacji prawa kosmicznego oraz konsekwencji dla prawa rozpoznania produkcji kosmicznej jako działalności w przestrzeni kosmicznej. Poruszone zostanie inne spojrzenie na surowce kosmiczne i produkty lub wytwory z nich się wywodzące w kontekście międzynarodowego prawa kosmicznego oraz regulacji krajowych (takich jak prawo eksportowe czy prawo patentowe).
Słowa kluczowe: In-space manufacturing, prawo kosmiczne, surowce kosmiczne, górnictwo kosmiczne
dr hab. Konrad Szocik, prof. WSIiZ (Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie)
Między sceptycyzmem a pesymizmem. Feministyczna krytyka eksploatacji i eksploracji kosmosu
Eksploracja kosmosu jest obecnie stosunkowo słabo rozwinięta, jeżeli chodzi o projekty wykraczające poza orbitę Ziemi i nie uwzględniające naukowych misji bezzałogowych. Z pewnością jest to jeden z powodów, dla których obszar ten nie stał się obiektem szerszego zainteresowania ze strony feminizmu, który jest skupiony na rozważaniu bardziej palących kwestii na Ziemi. W moim wystąpieniu chcę zwrócić uwagę na następujące trzy kwestie: 1. charakter obecnego dyskursu na temat przestrzeni kosmicznej i sposób, w jaki postrzegane jest miejsce człowieka w kosmosie; 2. czy ten dominujący, maskulinistyczny, seksistowski i kolonialistyczny sposób myślenia o przestrzeni kosmicznej jest nieunikniony; 3. czy, jeśli nowe spojrzenie na przestrzeń kosmiczną nie jest możliwe, powinniśmy w ogóle myśleć o eksploracji kosmosu.
Słowa kluczowe: feminizm, eksploracja kosmosu; technonacjonalizm
dr hab. Paweł Turczyński, prof. UWr (Uniwersytet Wrocławski)
Europejska polityka kosmiczna III dekady XXI w: wobec wojen, kryzysów i oszczędności
Europa (a w szczególności państwa członkowskie UE) jest jedną z największych i najbardziej innowacyjnych gospodarek świata. Jednak jej potencjał nie jest należycie wykorzystany w sferze badania i wykorzystania przestrzeni kosmicznej. Wyprzedzają ją takie państwa jak USA, ChRL i Rosja, a porównywalną aktywność w przestrzeni kosmicznej wykazuje znacznie słabsza gospodarczo Japonia. Można postawić hipotezę, iż europejski potencjał kosmiczny jest bardzo podatny na kryzysy i presję zewnętrzną, a w ostatniej dekadzie UE musiała mierzyć się z licznymi kryzysami równocześnie: kryzys finansowy lat 2009-2013, kryzys migracyjny lat 2013-2015, pandemia lat 2020-2022 i rosyjska agresja na Ukrainę. Konieczność reagowania na te okoliczności redukowała zdolność Europy prowadzenia aktywnej eksploracji przestrzeni kosmicznej.
Słowa kluczowe: Unia Europejska, Europejska Agencja Kosmiczna, kryzys, Galileo, GOVSATCOM
Panel VII politologiczno-międzynarodowy pt. Geopolityka – astropolityka: czy ziemska rywalizacja może przekształcić się w kosmiczną współpracę? prowadzenie: Rafał Kopeć
dr hab. Rafał Kopeć prof. UKEN (Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie)
Perspektywy rozpoznania kosmicznego – między militaryzacją a komercjalizacją przestrzeni kosmicznej
Aktualne tendencje w zakresie rozpoznania kosmicznego związane są – pośrednio i bezpośrednio – z komercyjnym wymiarem działalności kosmicznej. Przybierają one formę bądź zakupu usług komercyjnych przez siły zbrojne, bądź też rozwoju systemów militarnych inspirowanych rozwiązaniami upowszechnionymi przez kosmiczny biznes. Ma to doprowadzić do zejścia rozpoznania satelitarnego na taktyczny poziom sztuki wojennej, czy wręcz na poziom indywidualnego żołnierza tak, by – jak to określiła Kari Bingen, była szefowa wywiadu Pentagonu – ,,Uzyskanie dostępu do danych satelitarnych było tak proste, juk zamówienie kursu przez Ubera”.
Słowa kluczowe: rozpoznanie kosmiczne, militaryzacja kosmosu, komercjalizacja kosmosu, nowa architektura systemów kosmicznych, stały nadzór – persistent surveillance,
dr Ridwan Biriiev (Uniwersytet Warszawski)
Globalny kontekst czynnika kosmicznego w wojnie ukraińsko-rosyjskiej
Wojna ukraińsko-rosyjska stanowi pod wieloma względami przełomowe wydarzenie. W przyszłości będzie jednak znana jako istotny fakt zapoczątkowujący wyścig kosmiczny w XXI wieku. Podobnie jak wojna o Górny Karabach w 2020 roku ujawniła światu rewolucję w zakresie wykorzystania dronów, konflikt ukraińsko-rosyjski unaocznił nowe zasady wojny kosmicznej i wywołał nowy wyścig w kosmosie.
Przeszło sto lat temu wielkie mocarstwa walczyły o kluczowe punkty i dominację w domenie morskiej, powietrznej i lądowej, ponieważ panowanie w nich wszystkich było receptą na sukces. Dzisiaj wojna na Ukrainie pokazuje, iż bez przewagi w przestrzeni kosmicznej nie ma mowy o globalnej dominacji. W historii ludzkości jest to prawdziwy początek astropolityki. Autor postara się rozwinąć praktyczne i teoretyczne wnioski, które będą kształtowały naukę o kosmosie w kontekście wojskowego aspektu astropolityki.
Słowa kluczowe: space policy, space security, astropolitics, geopolitics, cold war
dr Wójtowicz Tomasz (Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie)
Amerykański, rosyjski i chiński potencjał w dziedzinie broni antysatelitarnej
Broń antysatelitarna jest jednym z ważniejszych systemów uzbrojenia rozwijanym przez współczesne mocarstwa. Przez Stany Zjednoczone traktowana jest jako element utrzymywania przewagi w kosmosie w stosunku do pozostałych państw. Dla Chińskiej Republiki Ludowej i Federacji Rosyjskiej jest z kolei asymetryczną odpowiedzią na technologiczną przewagę USA. Referat będzie próbą oceny potencjału jakim dysponują trzy wybrane mocarstwa w obszarze broni typu ASAT oraz sprawczości jej użycia.
Słowa klucze: broń antysatelitarna, Stany Zjednoczone, Rosja, Chiny
dr Radosław Kubicki (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)
Polska Agencja Kosmiczna i problematyka kosmiczna w myśli i działalności Polskiego Stronnictwa Ludowego na tle innych współczesnych polskich partii parlamentarnych
Celami referatu będą: 1) dokonanie analizy występowania problematyki kosmicznej we współczesnej myśli politycznej polskich partii parlamentarnych ze szczególnym uwzględnieniem Polskiego Stronnictwa Ludowego, 2) określenie roli jaką odegrało PSL i poszczególni jej liderzy przy powołaniu i funkcjonowaniu Polskiej Agencji Kosmicznej, 3) wskazanie możliwych powodów zainteresowania ludowców kwestiami związanymi z eksploracją kosmosu.
Słowa kluczowe: Polskie Stronnictwo Ludowe, Polska Agencja Kosmiczna, polska polityka kosmiczna
dr hab. Barbara Rogowska (Uniwersytet Wrocławski)
Środowisko przyrodnicze w mitach kosmogonicznych
Celem referatu jest przedstawienie miejsca i znaczenia świata roślin i zwierząt w wybranych mitach kosmogonicznych (dogońskich, egipskich, chińskich, celtyckich, słowiańskich, nordyckich). Mity początków były i są wzorem dla wszystkich pozostałych mitów. Są rodzajem modelu początku człowieka, początku roślin, początku zwierząt. Cechą światów kosmogonicznych jest to, że dla porządku całości wszystkie istoty od największych po najmniejsze tworzą wspólnotę, są potrzebne, mają do wypełnienia określoną funkcję. Mity cechuje spójna rzeczywistość. Pełnią funkcje światopoglądowe, poznawcze, oswajały lęki przed nieznanym i społeczne (nadawały etos społecznościom).
Słowa kluczowe: mity kosmogoniczne, funkcje mitów, wszechświat w mitach, mity dogońskie, nordyckie, słowiańskie