Panel II. 11:45-13:30 (środa) Surowce naturalne poza Ziemią oraz ich potencjalna eksploatacja (panel geologiczno-górniczy)

dr Jakub Ciążela
Instytut Nauk Geologicznych PAN
Wprowadzenie do panelu: Mars, Księżyc i asteroidy jako filary górnictwa kosmicznego

Górnictwo kosmiczne na Marsie, Księżycu i asteroidach będzie różniło się w swoim charakterze. Na Marsie całość urobku wykorzysta się do rozwoju miejscowych baz. Podobnie na Księżycu, ale z wyjątkiem możliwego do sprowadzenia na Ziemię Helu-3. Urobek z asteroid będzie sprowadzany na Ziemię, ale prawdopodobnie również na Marsa i Księżyc w celu zaopatrywania tamtejszych baz. Wpisuje się to w koncepcję trójkąta kosmicznego Roberta Zubrina z górnictwem i handlem kosmicznym opartym na tych filarach: Księżycu (por. referaty Seweryn, Wasilewski), Marsie (M. Ciążela M., Fitt) i asteroidach (A. Łosiak).

dr hab. inż. Karol Seweryn prof. instytutu
Centrum Badań Kosmicznych PAN
Wpływ środowiska na systemy eksploracji i eksploatacji powierzchni Księżyca

Przygotowanie do eksploracji i eksploatacji Księżyca wymaga systematycznych badań naukowych, które poszerzają naszą wiedzę o zagadnieniach geofizycznych, geologicznych, jak również pozwalają poszerzyć wiedzę technologiczną. Wymienione działania są ważne w kontekście przyszłości górnictwa kosmicznego. W prezentacji zostaną omówione główne wyniki badań naukowych mające wpływ na (i) konstrukcje inżynierskie dedykowane procesom pobierania próbek regolitu księżycowego oraz (ii) urządzenia wydobywcze przeznaczone do eksploatacji powierzchni Księżyca.

dr inż. Gordon Wasilewski, starszy inżynier ds. B+R 2.
Firma Astronika Sp. z o. o.
Zrównoważona obecność na Księżycu dzięki wykorzystaniu zasobów kosmicznych

Uzupełniając kluczowe luki wiedzy i luki technologiczne w dziedzinie zasobów kosmicznych przygotowujemy się do zrównoważonej obecności ludzkości na Księżycu, Marsie i dalszych obiektach Układu Słonecznego. W referacie wygłoszone zostaną działania podejmowane w tej tematyce w firmie Astronika na przykładzie projektów realizowanych dla Europejskiej Agencji Kosmicznej. Podjęte zostaną tematy górnictwa i przetwarzania wody, konstrukcji budowli horyzontalnych oraz magazynowania energii.

dr Marta Ciążela
Instytut Nauk Geologicznych PAN
Analog marsjański do poszukiwania złóż metali przy użyciu teledetekcji: obszar górniczy Rio Tinto w Hiszpanii

Z uwagi na ograniczenia pomiarów in situ przez orbitery marsjańskie, badania mineralizacji rudnej Marsa muszą być poparte badaniami analogów ziemskich. Najdogodniejszy do tego jest obszar Rio Tinto w Andaluzji w Hiszpanii, gdzie znajdują się największe znane wulkanogeniczne, masywne złoża siarczków na Ziemi. W tym roku stworzyliśmy tam pole testowe do teledetekcyjnego wykrywania siarczków, które przedstawione zostanie w referacie. Nasze badania pozwolą określić progi wykrywalności najważniejszych minerałów rudnych na Marsie i zidentyfikować ich kluczowe cechy widmowe.

mgr Maciej Fitt
Instytut Nauk Geologicznych PAN
Petrografia minerałów rudnych w meteorytach marsjańskich MIL 03346, NWA 5219 i NWA 13367

Badanie meteorytów marsjańskich dostarcza informacji na temat przebiegu ewolucji marsjańskiej magmy oraz procesów kontrolujących formowanie się tamtejszych złóż metali. Rozpoznanie wspomnianych złóż będzie mieć kluczowe znaczenie dla powodzenia przyszłej kolonizacji Marsa przez człowieka. Prezentowane wyniki analiz petrograficznych i geochemicznych obejmują 3 meteoryty marsjańskie nakhlit MIL 03346 i dwa szergotyty NWA 5219 i NWA 13367. Docelowo zbadamy 15 meteorytów, a także zinterpretujemy dane teledetekcyjne uzyskane przez instrumenty satelitów marsjańskich.

dr Ania Łosiak
Instytut Nauk Geologicznych PAN
Skład chemiczny ciał niebieskich

Po surowce potrzebne do budowy i utrzymania przyszłych stałych baz kosmicznych trzeba będzie udawać się na ciała niebieskie o różnym składzie chemicznym. Najlepszym źródłem metali takich jak złoto, platyna czy iryd są asteroidy typu M o składzie meteorytów żelaznych jak 21 Lutetia. Ale najważniejszym złożem pozwalającym na podbój kosmosu przez człowieka będzie woda – jej dostępność w polarnych obszarach Księżyca zadecydowała o lokalizacji bazy Artemis w ciągu kilku dziesięcioleci. Z rozwojem osadnictwa księżycowego tych zasobów nie wystarczy i będziemy musieli przywozić ją również z asteroid: najlepszym źródłem wody będą te typu C o składzie chondrytów węglistych.

Panel III. 14:15-16:00 (środa) Bezpieczeństwo, kondycja psychofizyczna astronautów, ekonomika oraz etyka lotów kosmicznych (panel techniczno-ekonomiczny)

dr Krzysztof Lewandowski
Politechnika Wrocławska
Zagrożenia ludzkiego życia związane z lotem i pobytem na planecie Mars

Lot na Marsa wiąże się w szeregiem wyzwań wynikających z fizyki przestrzeni kosmicznej. Referat ma na celu prezentację głównych z nich związanych z promieniowaniem kosmicznym, flarami i koronalnymi wyrzutami masy (CME) ze Słońca, mikro- i makro- meteoroidami, śmieciami kosmicznymi. Dodatkowo należy brać pod uwagę możliwość awarii systemów technicznych na statku kosmicznym w trakcie lotu. To wymaga rozbudowania systemów zabezpieczania technicznego dla statku kosmicznego, celem zapewnienia możliwości przeżycia załogi.

mgr Magdalena Filcek
Firma VINCI POWER NAP®
VINCI POWER NAP® – innowacyjny system do redukcji stresu oraz regeneracji psychofizycznej

W izolacji i intensywnej pracy w obrębie statku kosmicznego radzenie sobie ze stresem może okazać się kluczowe do zachowania fizjologicznej, psychicznej i emocjonalnej stabilność poszczególnych członków załogi, podczas długich misji kosmicznych, w tym zwłaszcza na Marsa. Astronauci to w powszechnym mniemaniu „superbohaterowie” ale mimo to nie są odporni na przemęczenie, mogą doświadczać drażliwości wynikającej z uczucia zatłoczenia i samotności jednocześnie, dużego obciążenia stresem, niepokojem, rozregulowaniem cyklu dobowego, kłopotów ze snem i bezsennością.

Referat zaprezentuje innowacyjny i już opatentowany system VINCI POWER NAP®, który został oparty na badaniach naukowych. Autorka referatu dowodzi, iż jako rewolucyjna koncepcja części programów załogowych lotów kosmicznych (human spaceflight system), może on wspomóc dowódców i misje w wielu aspektach, takich jak: przyzwyczajenie załogi do pozycji zerowej grawitacji podczas szkolenia; do szybkiej redukcji stresu, relaksu, regeneracji ciała i umysłu w czasie podróży, jak również wsparcia rehabilitacji, terapii lęku, traumy, depresji i PTSD (zespołu stresu pourazowego).

System ten również ma możliwość znaleźć szerokie zastosowanie na Ziemi. VINCI POWER NAP® może między innymi wspierać załogę naziemną w tym kontrolerów lotów w podniesieniu koncentracji uwagi oraz efektywności pracy. System ten łączy elementy mikrograwitacji kosmosu z grawitacją i relaksującym środowiskiem Ziemi, a także z wpływem architektury wnętrz oddziałującej poprzez zmysły, na dziedziczność naszej neurofizjologii. Dzięki stworzeniu specjalnej nowatorskiej neuroarchitektury środowiska służącej do energetycznych drzemek, regulacji homeostazy organizmu, osiągania uczucia błogości, a także dającej emocjonalne bezpieczeństwo, możemy wzmocnić prewencję zdrowia psychospołecznego, fizjologię, system immunologiczny, poprawić jakość snu i czynnik ludzki, w tym behawioralną reakcję człowieka na lot kosmiczny, jak również pomóc załodze w zarządzaniu stresem i zwiększaniu ich psychofizycznej odporności na niekorzystne czynniki. Dzięki temu omawiany system pomoże przyczynić się do uzyskania optymalnej wydajności oraz zwiększenia bezpieczeństwa misji.

inż. Agnieszka Elwertowska
Mars Society Polska
Ochrona astronautek przed promieniowaniem w czasie misji kosmicznych. Zarys zagadnienia

Wyprawa w kosmos wiąże się z licznymi szkodliwymi zagrożeniami dla zdrowia astronautów. W misjach poza magnetosferą Ziemi te zagrożenia prawdopodobnie wzrosną wraz z długoterminową ekspozycją na promieniowanie kosmiczne. Na podstawie badań na zwierzętach i populacji narażonych na promieniowanie, powszechnie uznaje się, że ma ono głęboki i potencjalnie śmiertelny wpływ na organizm ludzki. Promieniowanie kosmiczne może zwiększać ryzyko zachorowania na raka i powodować szkodliwe konsekwencje, które mogą zagrozić przyszłym misjom długoterminowym. Dotyczy to zwłaszcza oddziaływania na organizm kobiety. W oparciu o przegląd aktualnej literatury i nieliczne istniejące badania, proponowane środki zaradcze domyślnie opierają się głównie na dotychczasowym badaniu mężczyzn podróżujących w kosmos. Tymczasem kobiece organizmy są bardziej podatne na rakotwórcze skutki promieniowania. Wraz ze wzrostem udziału kobiet-astronautek w przyszłych misjach m.in. na Księżyc oraz nadejściem lotów komercyjnych, konieczne jest włączenie kobiet do badań nad tym ważnym problemem zdrowotnym, aby zapewnić bezpieczeństwo wszystkim członkom załóg. Prezentowany referat ma na celu podkreślenie potrzeby utrwalenia przez naukowców naszej wiedzy na temat raka wywołanego promieniowaniem oraz zwrócenie większej uwagi na profil bezpieczeństwa kobiet astronautów.

mgr Tadeusz Kolbuch
Firma CPU ZETO
Apollo, SLS, Artemis, Perseverance. Koszty wybranych projektów NASA

Referat będzie poświęcony finansowaniu wybranych projektów NASA z lat 1960-2022. Wnikliwej analizie poddane zostaną zwłaszcza misje Apollo, Artemis, projekt rakiety SLS, misje Mars Perseverance. Autor weźmie pod uwagę, koszty nominalne ponoszone w danym roku kalendarzowym, koszty waloryzowane inflacją – koszty nominalne zwiększane o wskaźnik inflacji producenckiej, koszty waloryzowane inflacją wg. NASA New Start Inflation index (NNSI), koszty waloryzowane procentowym udziałem w federalnych wydatkach budżetowych, a także rozkład składników kosztów misji Apollo w czasie trwania projektu. Autor przeanalizuje także koszty głównych komponentów misji Apollo, w tym m.in. rakiet Saturn, składowych statku Apollo, koszty infrastruktury naziemnej.

dr hab. Bartosz Smolik
Uniwersytet Wrocławski
Dlaczego i za co polecimy na Marsa? Problem przyszłych decyzji politycznych o podjęciu ryzyka i finansowania misji na Marsa

Referat ma na celu przeanalizowanie możliwości podjęcia decyzji politycznej przez USA lub inne mocarstwo o rozpoczęciu wieloletniego programu, którego ukoronowaniem miałaby być ryzykowna misja załogowa na Marsa. Nie można przesądzić, jakie będą okoliczności tej decyzji: kooperacja, wyścig, rywalizacja czy dominacja w kosmosie. Autor zaprezentuje aktualne szacunki, oparte o obecny stan wiedzy z zakresu stosunków międzynarodowych. Analizie zostaną poddane potencjalne możliwości finansowania takiego programu oraz sposoby przekonania wyborców i przedstawicieli biznesu, iż jest to przedsięwzięcie potrzebne oraz korzystne. Autor stawia tezę, iż załogowa wyprawa na Marsa jako decyzja polityczna musi być poprzedzona eksploracją i zagospodarowaniem Księżyca, a także sukcesami w eksploatacji asteroid, w przeciwnym razie nikt z decydentów politycznych nie podejmie takiego ryzyka.

Panel IV. 16:15-18:00 (środa) Polityczne i aksjologiczne konsekwencje wykorzystania przestrzeni kosmicznej (panel politologiczno-europeistyczny)

dr Małgorzata Alberska
Uniwersytet Wrocławski
Wyścig kosmiczny – odsłona pierwsza

W referacie podjęte zostaną zagadnienia związane z eksploracją przestrzeni kosmicznej w XX wieku w dobie dwubiegunowego układu sił i rywalizacji między USA i ZSRR. W XX wieku rozwój nauki i technologii przyniósł ludzkości niespotykane dotąd postępy. Ten etap podboju kosmosu był ściśle związany z zimnowojenną rywalizacją między tymi państwami. Jego granice wyznaczają: umieszczenie na orbicie okołoziemskiej pierwszego sztucznego satelity ziemi oraz misja, która doprowadziła do pierwszego lądowania człowieka na Księżycu. Wyścig kosmiczny, podobnie jak rywalizacja na innych polach był ważnym aspektem ideologicznej walki między mocarstwami.

dr Agnieszka Zaręba
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II 
Rywalizacja amerykańsko-chińska w kontekście „podboju” ciemnej strony Księżyca

Jeszcze na początku XXI wieku trudno było wskazać czynniki, które mogą zagrozić prymatowi Stanów Zjednoczonych na arenie międzynarodowej. Dopiero atak na WTC, a wraz z tym pojawienie się nowego zagrożenia, spowodowało iż Stany Zjednoczone potrzebowały sojuszników w walce z terroryzmem. Rosja stała się państwem udostępniającym swoje bazy wojskowe, natomiast Chiny były państwem, które od lat 70. prezentowało naprzemiennie postawę współpracy lub rywalizacji. Rywalizacja amerykańsko-chińska nabrała przyspieszenia od momentu, gdy Chiny stały się członkiem WTO co w dalszej perspektywie stało się czynnikiem sprzyjającym ich szybkiemu rozwojowi w sferze ekonomii. Kolejne przyspieszenie w zakresie nowoczesnych technologii nastąpiło wraz z przejęciem władzy przez Xi Jingpinga. Jego dwie kadencje pozwoliły na konsolidację sytemu politycznego oraz partii komunistycznej. Z kolei walka z korupcją pozwoliła zarówno umocnić jego pozycję, jak i umożliwić eliminację oponentów politycznych. Po 2014 roku w Chinach nastąpił szybki proces powszechnej cyfryzacji społeczeństwa chińskiego za pomocą smartfonów. Zastosowanie sztucznej inteligencji, powszechnej identyfikacji za pomocą np. rozpoznawania twarzy umożliwiło wprowadzenie systemu społecznego kredytu zaufania, co de facto oznacza skuteczną kontrolę społeczeństwa chińskiego.

Lądowanie chińskiego łazika Yutu-2 na Księżycu 3 stycznia 2019 r. otworzyło nowe możliwości do eksploracji satelity Ziemi. Już w lipcu tego roku ówczesny prezydent Stanów Zjednoczonych zapowiedział lądowanie na Księżycu załogi w 2024 r. (NASA zapowiedziała już opóźnienia w tej kwestii w 2021 r.). W planach chińskich badaczy jest budowa stacji badawczej na Księżycu. Oznacza nie tylko dłuższą obecność człowieka, poszukiwanie minerałów, które mogą mieć znaczenie strategiczne. W sytuacji narastającej destabilizacji międzynarodowej eksploracja Księżyca nabiera podwójnego znaczenia. Z jednej strony będzie to oblicze energetyczne, natomiast z drugiej militarne. Tzw. „ciemna strona” Księżyca, niewidoczna z Ziemi, pozwala na ukrycie badań w każdym zakresie.

dr Anna Szachoń-Pszenny
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II 
Technologie kosmiczne w ochronie i bezpieczeństwie granic UE

Ochrona i bezpieczeństwo granic Unii Europejskiej stały się aktualnie jednym z najważniejszych obszarów działalności UE. Wobec wzrostu zagrożeń o wymiarze nie tylko europejskim, ale także globalnym, jak kryzys migracyjny i związane z nim wtórne przepływy migracyjne oraz kryzys zdrowotny wywołany pandemią covid, czy wreszcie kryzys wojenny i wszystkie następstwa wojny w Ukrainie, w bezpośredni sposób wpłynęły także na bezpieczeństwo „obszaru bez granic”. Z powyższych powodów „tradycyjne” metody ochrony granic UE stały się niewystarczające i nieustanie pojawia się potrzeba wykorzystania nowych technologii dla zapewnienia bezpieczeństwa obszaru strefy Schengen/Unii. Jednym z ważniejszych osiągnięć w tej dziedzinie jest wykorzystywanie technologii kosmicznych do ochrony granic. Obywa się to przy wykorzystaniu obecnych instrumentów dorobku Schengen, przede wszystkim obsługiwanego przez Agencję FRONTEX systemu EUROSUR, bazującego także na narzędziach ochrony granic UE z kosmosu, czy unijnym systemie kosmicznym COPERNICUS.

dr Konrad Szocik
Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie
Wybrane problemy etyczne i bioetyczne wokół eksploracji kosmosu w świetle feminizmu

Przedmiotem referatu jest dyskusja nad wybranymi potencjalnymi wyzwaniami przyszłej eksploracji kosmosu z punktu widzenia feminizmu. Jednym z omawianych zagadnień są problemy bioetyczne, które mogą spotkać przyszłych astronautów biorących udział w misjach długoterminowych. Innym zagadnieniem jest problematyka równego dostępu do udziału w eksploracji kosmosu. Perspektywa feministyczna proponuje omawianie niniejszych zagadnień w świetle terminów takich jak struktury władzy, opresja, dyskryminacja, czy wykluczenie. Omawiane zagadnienia są dyskutowane w dwóch monografiach Autora przygotowywanych do druku w Oxford University Press, „The bioethics of space exploration” (2022/2023) i „Feminist bioethics in space” (2024).

dr hab. Piotr Grabowiec
Uniwersytet Wrocławski
Autoewolucja człowieka jako transhumanistyczna idea biopolityki kresu

Wystąpienie ma przede wszystkim na celu ukazanie dylematów politycznych i etycznych, przed jakimi staje już dziś współczesny człowiek. Rozwój technologii i biotechnologii nie jest tylko kolejnym etapem rozwoju cywilizacji technicznej, ale jest związany z ideologią transhumanizmu, której jednym z podstawowych celów jest autoewolucja człowieka. Ma ona pozwolić post-człowiekowi przekroczyć kolejne granice jego dotychczasowych możliwości, między innymi poprze modyfikację genetyczną oraz technologiczną interwencję służącą cyborgizacji istoty ludzkiej. Te ingerencje w naturę człowieka z jednej strony, mają służyć jego wyzwoleniu z ograniczeń biologicznych nałożonych przez ewolucję i umożliwić mu realizowanie między innymi wolności morfologicznej, z drugiej zaś strony, mają dać możliwość eksploracji kosmosu i stworzenia alternatywy dla życia na Ziemi oraz nieśmiertelności. Zmiana ludzkiej natury i jej właściwości oraz kompetencji i potencjalności rodzą problemy o charakterze zarówno ekonomicznym, prawnym, etycznym jak i przede wszystkim społeczno-politycznym. Toteż biopolityczne konsekwencje wynikające z ideologii transhumanizmu proponującej nowy paradygmat antropologiczny, stają się dziś wyzwaniem dla demokratycznych i humanistycznych idei cywilizacji zachodniej.

Panel V. 09:45-11:15 (czwartek) Jak daleko sięgają państwo prawo i ekonomia? (panel prawniczo-politologiczny)

mgr Kamil Muzyka
Instytut Nauk Prawnych PAN
Obiekty kosmiczne, jako przedłużenie działalności państwa poza Ziemią

Zgodnie z artykułem VI Traktatu o przestrzeni kosmicznej (OST) z 1967 r. do prerogatyw państw stron traktatu należy udzielanie zgody na działalność w przestrzeni kosmicznej, w tym wypuszczanie, lądowanie i inne formy pokojowej działalności w kosmosie. Natomiast w myśl art. VIII tego samego traktatu, państwa zachowują kontrolę i jurysdykcję nad obiektem kosmicznym znajdującym się poza Ziemią. O ile w przeszłości ten stan prawny był zgodny z wizją Księżyca i Przestrzeni Okołoziemskiej, jako kolejnej „Antarktydy”, gdzie prowadzone są bardzo ograniczone działania, to na chwilę obecną staje się to nie tylko niewystarczające, ale także kłopotliwe. Z uwagi na swój statut prawny i astropolityczny obiekty kosmiczne stanowią de facto „kończyny” państw rejestrujących. Za ich pomocą państwa te oddziałują na przestrzeń kosmiczną i ciała niebieskie. To z kolei w przyszłości spowoduje, iż z prawnego punktu widzenia nastąpi radykalny wzrost ilości obiektów kosmicznych powstających zarówno poprzez ich wpuszczanie w kosmos, jak również na drodze produkcji z surowców kosmicznych. Procesy te pozostają nie bez wpływu na astropolitykę. Będą dotyczyć szczególnie obiektów umieszczanych na Księżycu i w obszarze grawitacyjnym oraz na powierzchni Marsa. Referat będzie starał się nakreślić perspektywę prawną tego zjawiska i zaproponować nowe spojrzenie na status obiektu kosmicznego w kontekście kształtowania ludzkiej działalności w przestrzeni kosmicznej, rywalizacji państw i podmiotów prywatnych. 

dr hab. Maciej Cesarz
Uniwersytet Wrocławski
Główne wyzwania wynikające z kolonizacji Marsa i innych ciał niebieskich. Przypadek Unii Europejskiej

Ekspansja wpisana jest w charakter ludzkości, zaś eksploracja przestrzeni kosmicznej i kolonizacja obiektów pozaziemskich stanowi kolejny etap jej cywilizacyjnego rozwoju. Osiągnięcia nauki i techniki w drugiej połowie XX wieku umożliwiły wysłanie człowieka na orbitę pozaziemską, a następnie lądowanie na Księżycu oraz budowę pozaziemskiej placówki w postaci Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Obecnie działalność podmiotów zainteresowanych kosmosem przesuwa się z sektora publicznego do sektora prywatnego, czyniąc perspektywę kolonizacji innych obiektów Układu Słonecznego, w szczególności Marsa, coraz bardziej realną. Inicjatywa ta wiąże się jednak z wieloma wyzwaniami, tradycyjnie identyfikowanymi z przeszkodami natury technicznej, determinującymi wykonalność tego przedsięwzięcia. Aspekty prawnopolityczne, zwłaszcza legalność kolonizacji Czerwonej Planety, pozostają na ogół pomijane w dyskusji na temat eksplorowania ciał niebieskich, mimo że możliwość praktycznego wykorzystania przestrzeni pozaatmosferycznej reguluje międzynarodowe prawo kosmiczne. Niniejszy referat poświęcony będzie krytycznej analizie przepisów i zasad, które znajdują lub mogą znaleźć zastosowanie do działalności człowieka w kosmosie w odniesieniu do kolonizacji oraz sytuacji prawnej i w mniejszym zakresie politycznej Marsa.

dr hab. Artur Ławniczak, prof. UWr
Uniwersytet Wrocławski
Ustrojowopolityczne aspekty kolonizacji Kosmosu

Od prawa nie da się uciec – również, czy może przede wszystkim w sferze prawnopublicznej, w której funkcjonuje każda państwowość. Prawidłowość owa dotyczy zatem także potencjalnych pozaziemskich ludzkich skupisk, w których będą obowiązywać jakieś reguły postępowania między mniej lub bardziej sformalizowanymi podmiotami władania. Rudymentarna badawcza ostrożność skłania do przyjęcia założenia, że podstawowe modele ustrojowe nie będą się zasadniczo różnić od ziemskich, podobnie jak było w przypadku kolonizacji zamorskich lądów, która nie spowodowała powstania jakichś zupełnie nowych rozwiązań ustrojowych, nie mieszczących się w trójczęściowym arystotelesowskim schemacie. Przy czym jednakowoż odkrywanie i zasiedlanie nowych światów jak uczy przypadek Ameryki Północnej, może doprowadzić do przemian w wymiarze popularności poszczególnych form ustrojowych, bo przecież powstanie Stanów Zjednoczonych podważyło z czasem Stary Porządek Starego Świata. Per analogiam Kosmiczna Neoameryka może wpłynąć na ład polityczny Ziemi poprzez hipotetyczne uwypuklenie widocznego już dla niektórych trendu odchodzenia od ludowładztwa. Nie musi być ono w pionierskich pozaziemskich warunkach szczególnie popularną postacią politycznego organizowania społeczeństwa.

dr hab. Jakub Szlachetko
Uniwersytet Gdański
Koncesja czy zezwolenie? W poszukiwaniu optymalnej formy reglamentacji działalności kosmicznej

Dotychczasowe projekty polskiej ustawy o działalności kosmicznej przyjmowały, że głównym instrumentem służącym reglamentacji działalności kosmicznej jest zezwolenie. Tymczasem w prawie i nauce prawa pojawiają się różne formy reglamentacji działalności, w tym gospodarczej, których użycie jest determinowane uwarunkowaniami politycznymi i gospodarczymi. Jedną z nich jest koncesja. Być może projektodawca w dalszych pracach legislacyjnych powinien rozważyć zastąpienie zezwolenie koncesją lub posługiwanie się tymi środkami zamiennie, w zależności od przedmiotu planowanej misji. Podczas wystąpienia autor będzie rozważał tak wskazaną kwestię. 

dr hab. Paweł Turczyński, prof. UWr
Uniwersytet Wrocławski
Miejsce UE w wyścigu o eksplorację przestrzeni kosmicznej

UE, będąca jako całość największą gospodarką świata, ma ambitne plany wykorzystania przestrzeni kosmicznej, zarówno w celach stricte komercyjnych, jak i w zakresie bezpieczeństwa. Jednak aktywność Unii napotyka na problemy z finansowaniem jej inicjatyw oraz z koordynacją wysiłków państw członkowskich i agend unijnych. W związku z tym UE nie posiada znacznej autonomii w swoich działaniach w kosmosie, lecz z jednej strony stara się kooperować z czołowymi mocarstwami kosmicznymi (w praktyce – głównie z USA), z drugiej strony zaś – jest zależna od decyzji czołowych europejskich mocarstw i ich strategii badania kosmosu. Seria kryzysów, z jakimi UE musi się w ostatnich latach mierzyć, może być impulsem do wzmacniania własnego potencjału kosmicznego i do uzyskiwania w tym zakresie większej samodzielności.